جزیره حسابداری

تاريخچه حسابرسي كامپيوتري

 

 

شايد بتوان گفت شروع و تاريخچه حسابرسي كامپيوتري به سوء استفاده هايي كه در اين

 

زمينه بوجود آمده برمي گردد. در سال 1995 رسوايي مربوط به شركت

 

Equity Funding corporation   موجب ظهور متخصصين حسابرسي كامپيوتري

 

شد. در سال 1967 يك گروه كوچك از افراد با مشاغل مشابه كنترل هاي حسابرسي در

 

سيستم هاي كامپيوتري كه عمليات سازمانهايشان بشكل فزاينده اي فعال مي شدند با

 

احساس نياز به مركزيت دادن منبع اطلاعات و راهنمايي در اين زمينه به بحث نشستند.

 

در سال 1969 همكاري اين گروه با عنوان EDP Auditours  انجمن حسابرسان

 

سيستمهاي الكترونيكي شكل گرفت.

 

در سال 1976 انجمن حسابرسان سيستمهاي الكترونيكي به انجمن حسابرسان سيستم هاي

 

اطلاعاتي ISACA تبديل شد تا نياز منحصر بفرد، گوناگون و فن آوري پيشرفته را در

 

زمينه شكوفايي فن آوري اطلاعات، برآورده كند. انجمن حسابرسان سيستم هاي اطلاعاتي

 

با برخورداري از ارتباط با متخصصان بيش از 100 كشور جهان، از پيشروترين انجمنهاي

 

حرفه اي جهان در اين زمينه شمرده مي شود حسابرسان رسمي سيستمهاي كامپيوتري

 

تنها گروه رسمي است كه در پهنه گيتي داراي عنوان رسمي براي حسابرسي سيستم هاي

 

اطلاعاتي كامپيوتري مي باشند.

 

 

 

تعريف رايانه:

 

 

رايانه ماشيني است كه امور عملياتي واگذار شده به آن را چنانكه از قبل جزئيات كار به آن

 

دستور داده شده انجام مي دهد بنابراين كليه امور عملياتي مثل محاسبه حقوق كاركنان،

 

نگهداشتن حسابها و دفاتر تهيه كار برگهاي حسابرسي و حسابداري و صدها كار ديگر

 

مشابه را مي توان به رايانه واگذار كرد، رايانه سريعترين وسيله محاسباتي است.

 

اين نتيجه نقطه عطفي در تاريخ بشر و تكميل انقلاب صنعتي به حساب مي آيد و شعار

 

انسان بايد بينديشد و ماشين بايستي كار كند به مرور در حال تحقق است.

 

 

 

 

« رايانه ابزاري است كه بر روي آنچه به آن مي دهند ( و اصطلاحاً به آن ورودي گفته مي شود) عملياتي انجام مي دهد ( كه به آن پردازش مي گويند ) و نتيجه مطلوب را بدست مي دهد ( كه خروجي ناميده مي شود) ».

 

 

‌ تعريف حسابرسي كامپيوتري :

 

 

استفاده حسابرس از كامپيوتر بعنوان يك ابزار در فرآيند حسابرسي، همانند « ثبت

 

كاربرگها، تهيه برنامه، حسابرسي پرسشنامه ها، تأيديه ها، ثبت اطلاعات، نگهداري

 

كاربرگها و تهيه گزارش حسابرسي و ساير مستندات حسابرسي از عمده موارد اجراي

 

حسابرسي كامپيوتري مي باشد.

 

چون استفاده از كامپيوتر در مؤسسات حسابرسي شيوع يافته و در حال گسترش است

 

بنابراين كار با آن مي تواند از جنبه هاي ديگر كاربردي نيز مفيد باشد.

 

واژه حسابرسي كامپيوتري استفاده از تكنولوژي كامپيوتري در فرآيند حسابرسي را بازگو

 

مي نمايد. البته هنوز تعريف كامل و جامعي از اين واژه در دسترس نيست زيرا اين واژه

 

مي تواند كليه ارتباطات و تركيبات احتمالي تكنولوژي كامپيوتر و حسابرسي را در برداشته

 

باشد.

 

در اخص كلمه مي توان حسابرسي كامپيوتري را بدين شكل تعريف نمود:

 

حسابرسي در پيراموني كه براي پردازش اطلاعات مالي از كامپيوتر استفاده مي شود بدون

 

توجه به نوع و اندازه و راهبري آن بوسيله شركت يا شخص ثالث .

 

 

روشهاي حسابرسي در محيطهاي كامپيوتري:

 

 

1--حسابرسي با دور زدن كامپيوتر ( حسابرسي پيراموني ) :

 

 

شامل آزمون داده هاي ورودي و گزارشهاي خروجي كامپيوتر است و پردازش كامپيوتر

 

است و پردازش كامپيوتر را مورد آزمون قرار نمي دهد.

 

 

 

 

2-حسابرسي با استفاده از كامپيوتر ( حسابرسي دروني ) :

 

 

از كامپيوتر براي حسابرسي استفاده مي شود زيرا داده ها و زنجيره عطف در مدارك و

 

راهنماي حسابرسي هر دو بصورت الكترونيكي است و نمي تواند مستقيماً توسط حسابرس

 

مورد آزمون قرار گيرد.با توجه به پيشرفتهاي روز افزون در زمينه هاي كامپيوتر و

 

پردازش اطلاعات تحصيل شده. روش دور زدن كامپيوتر رفته رفته كارايي خود را از دست

 

مي دهد و استفاده از روش حسابرسي با استفاده از كامپيوتر ( حسابرس دروني ) كارايي

 

بيشتر كسب مي نمايد. البته بايد توجه داشت كه هيچيك از اين دو روش به تنهايي مطلوب

 

و مناسب نبوده بلكه بايد همواره تركيب مناسبي از اين دو به تناسب وضعيت صاحبكار و

 

ارزيابي حسابرسي از محيط صاحبكار مورد استفاده قرار گيرد.

 

 

حسابرسي سيستمهاي كامپيوتري مالي

 

 

گسترش كاربرد كامپيوتر و عمومي شدن آن در كليه زمينه ها به ويژه بازرگاني و مسائل

 

مالي مربوط به آن در چند دهه ي اخير، تأثير قابل ملاحظه اي بر فعاليت بازرگاني و

 

حسابداري داشته است.

 

وسعت بكارگيري كامپيوتر توسط شركتها در تمام موارد، از جمله امور مالي و حسابداري

 

آنها، نياز به درك بهتر از چگونگي استفاده از كامپيوتر در پردازش اطلاعات مالي را در

 

حسابرسان بوجود آورده است.

 

با توجه به اينكه در مواردي صاحبكاران حسابرسي براي پردازش كليه و يا قسمتي از

 

اطلاعات مالي خود از كامپيوترها استفاده مي كنند، استفاده از كامپيوتر و برخورداري از

 

دانش كامپيوتري كافي براي حسابرسان ضرورت بيشتري يافته و لذا بايد دانست به اثرات

 

آن بر حرفه حسابرسي توجه داشت.

 

با وجود اهميت زياد و گسترش استفاده از كامپيوتر در زمينه هاي مالي و حسابداري،

 

امكان اشتباه و سوء استفاده هاي احتمالي را نيز افزايش مي دهد. بنابراين، مديريت صحيح

 

كامپيوتر و ايجاد سيستمهاي كاربردي مناسب و كارآمد و مطالعه و ارزيابي صحيح آنها

 

توسط مديريت و گروههاي حسابرسي داخلي يا مستقل، از اهميت بسياري برخوردار است.

 

هدف كلي از حسابرسي سيستمهاي كامپيوتري مورد استفاده در پردازش اطلاعات مالي،

 

اظهار نظر نسبت به صورتهاي مالي تهيه شده بر مبناي اطلاعات پردازش شده توسط

 

كامپيوتر است و از اين لحاظ هدف رسيدگي به سيستمهاي دستي مالي يكسان بوده ولي

 

نحوه حسابرسي و رسيدگي هاي مربوط به آن شامل مواردي متفاوت است.

 

به بيان ديگر هدف اصلي همان، مشخص نمودن نحوه ي رسيدگي ها و در نهايت اظهار

 

نظر حرفه اي نسبت به ارقام مندرج در صورتهاي مالي و كليت صورتهاي مالي شركتهاي

 

استفاده كننده از سيستمهاي كامپيوتري در امور مالي است. اهميت اين موضوع به حدي

 

است كه اگر حسابرسان در آينده نتوانند دانش مورد نياز در رابطه با حسابرسي سيستمهاي

 

كامپيوتري  مالي را فراگيرند به مرور از حرفه خارج خواهند شد.

 

كنترلهاي داخلي سيستمهاي كامپيوتري :

 

 

مي توان گفت حسابرسي كامپيوتري با ارزيابي و شناخت كلي از ساختار كنترلهاي داخلي

 

شروع مي گردد و در نهايت با حصول اطمينان از استقرار كنترلهاي مناسب، موضوع

 

استفاده از كامپيوتر بعنوان يك ابزار حسابرسي مورد نظر قرار مي گيرد و اين موضوع به

 

لحاظ ماهيت حسابرسي است كه كار خود را ارزيابي كنترلهاي داخلي شروع مي نمايد.

 

به همين منظور تلاش خواهد گرديد اطلاعات بيشتري درباره ي كنترلهاي داخلي و ارزيابي

 

آنها در محيط هاي كامپيوتري ارائه گردد.

 

در محيط هاي كنترلهاي حسابداري به دو گروه مهم تقسيم مي شود.

 

1-) كنترلهاي عمومي : ( General Controls )

 

مجموعه كنترلهايي كه به كل محيط پردازش اطلاعات مربوط مي شود.

 

2-) كنترلهاي كاربردي : ( Aplication Controls )

 

مجموعه كنترلهايي كه در مستندات و برنامه ها بعبارات ديگر مجموعه مستندات

 

سيستمهاي هر يك از سيستمهاي كاربردي مورد لحاظ قرار مي گيرد.

 

 

پرسشنامه كنترل داخلي

 

 

مي توان گفت هدف اصلي از تدوين فرم پرسشنامه كنترل هاي داخلي ، آماده ساختن

 

حسابرسي  براي آزمون عام موارد مهم كنترلهاي داخلي است . ممكن است برخي از

 

موضوعات و پرسشهاي بااهميت در پرسشنامه مطرح نگرديده باشد .

 

پرسشنامه كنترل هاي داخلي براي ارزيابي خطرات كنترلي مورد استفاده قرار مي گيريد .

 

ارزيابي خطرات كنترلي مستلزم ارزيابي كنترل هاي عمومي ( روشهاي مورد استفادده براي

 

كنترل كليه عمليات واحد خدمات كامپيوتري ) و كنترل هاي كاربردي ( ويژه

 

كاربردكامپيوتري  مورد نظر حسابرسي ) است . البته بايد توجه داشت كه ميزان تكيه

 

حسابرسي برپرسشنامه هاي كنترلي داخلي براي ارزيابي كنترل هاي داخلي مورد نظر به

 

متناسب بودن پرسشنامه با موضوع  مورد حسابرسي بستگي دارد .

 

به منظور شناخت بيشتر پرسشنامه كنترل هاي داخلي به عنوان نمونه بخشي از پرسشنامه

 

كنترل هاي  عمومي  در پرسشنامه شماره (1) و بخشي از  پرسشنامه كنترل هاي كاربردي

 

در پرسشنامه  شماره(2) ارائه شده است .

 

مراحل انجام حسابرسي كامپيوتري:

 

 

اگر موسسه اي تصميم بگيرد روش انجام حسابرسي خود را به حسابرسي كامپيوتري

 

تبديل نمايد معمولاٌ بايد اقدامات لازم را جهت خريداري مقداري تجهيزات كامپيوتري به

 

نحوي كه تجهيزات خريداري شده براي مقاصد پشتيبان و كاربردهاي احتمالي در حسابرسي

 

قابل استفاده باشد و همچنين نسبت به خريداري و آموزش نرم افزارهاي موجود حسابرسي

 

نيز اقدام نمايد .

 

حسابرس محدود به انتخاب يك نوع سخت افزار يا نرم افزار به خصوص براي انجام

 

حسابرسي نيست ، بلكه حسابرس مي تواند براساس عمليات مورد نياز خود از سخت افزار

 

يا نرم افزارهاي متداول موجود در كشور ، جهت انجام كارهاي خود استفاده نمايد .

 

همچنين براي انجام حسابرسي كامپيوتري ، نوع كامپيوتر و چاپگر و ساير تجهيزات متعلقه

 

تأثير زيادي در اجرا و نتيجه كار ندارد .

 

حسابرس مي تواند با مشخص نمودن ، عمليات مورد نياز و مفيد، نرم افزارهاي مناسب را

 

شناسايي نموده و مورد استفاده قرار دهد .

 

بنابراين حسابرس ، پس از بررسي مقدماتي بايد شناخت كلي از رشته فعاليت ، ساختار

 

كنترل هاي داخلي ، عمليات ، كارايي و سيستم هاي كاربردي  واحد مورد حسابرسي داشته

 

باشد . برپايه بررسي كاربرگهاي حسابرسي دوره اي قبل ، حسابرس بايد  از نقاط ضعف و

 

قوت كنترل هاي داخلي در سالهاي قبل ، شناخت كلي حاصل كند . با شناخت كلي واحد مورد

 

حسابرسي و سيستم هاي كاربردي مورد نظر حسابرس آماده مي شود تا مراحل بعدي

 

حسابرسي را انجام دهد .

 

براساس استاندارد حسابرسي شماره 401 از استانداردهاي بين المللي حسابرسي لازم

 

است كه كار حسابرسي برنامه ريزي شود .

 

توجه به برنامه ريزي از اولين اقدامات در مراحل حسابرسي است ولي به مرحله مقدماتي

 

محدود نمي شود و برنامه مي تواند در تمام مراحل حسابرسي مورد تجديد نظر قرار گيرد .

 

برنامه ريزي حسابرسي يك امر مداوم در تمام مراحل حسابرسي است و مهم است كه

 

برنامه اوليه حسابرسي ، در مراحل اوليه حسابرسي تنظيم شود .

 

پس از تهيه برنامه اوليه حسابرسي ، حسابرس به شناخت فعاليت هاي صاحبكار مي پردازد

 

، روشهاي تحليلي را اجرا مي نمايد . به كار گيري روشهاي تحليلي مستلزم محاسبه و

 

مقايسه روندهاي عمومي مالي براساس يك مبنا است . در بيشتر روشهاي تحليلي نسبتهاي

 

اساسي مالي مورد استفاده قرار مي گيرد . آنگاه خطرات حسابرسي را ارزيابي مي نمايد تا

 

بتواند ميزان آزمونهاي لازم را براي كاهش خطرات حسابرسي به ميزان قابل قبول ، تعيين

 

كند .

 

استاندارد هاي حسابرسي كامپيوتري

 

 

قبل از هرچيز حسابرس بايد آگاه به استانداردهاي بين المللي حسابرس كامپيوتري بوده و

 

در زمان انجام مراحل آن ها را مدنظر داشته باشد . از نظرهدفهاي استاندارد هاي

 

 بين المللي حسابرسي ، هرزمان كه شركتي براي پردازش اطلاعات مالي با اهميت از نظر

 

هدفهاي حسابرسي ، از هرنوع كامپيوتر ( بدون توجه به نوع و اندازه آن ) استفاده كند ،

 

هرچند راهبري كامپيوتر را خود واحد اقتصادي يا شخص ثالث بر عهده داشته باشد وجود

 

سيستم اطلاعات كامپيوتري تحقق يافته است و اجراي استانداردهاي بين المللي حسابرسي

 

كامپيوتري لازم الاجرا مي باشد . به همين منظور پاره اي از استانداردهاي حسابرسي

 

كامپيوتري در ذيل مطرح مي گردد .

 

 

 

1-) هدفها و مشخصات اصلي كنترل هاي حسابداري با روش پردازش ارقام و

 

اطلاعات تغيير نمي كند . اما ، روشهاي سازماني و كنترل هاي مورد استفاده در پردازش

 

كامپيوتري مي تواند با روشهاي مرتبط با سيستم هاي دستي يا مكانيكي تفاوت داشته

 

باشد .

 

2-) رسيدگي بايد توسط فرد يا افرادي اجرا شود كه داراي صلاحيت و آموزش فني

 

كافي بعنوان حسابرس باشند . چنانكه صاحب كار در سيستم حسابداري خود از پردازش

 

كامپيوتري استفاده مي كند ، صرفنظر از اين كه وضعيت به كارگيري كامپيوتر ساده يا

 

 پيچيده باشد ، حسابرس نيازمند كسب شناخت كافي از كل سيستم خواهد بود تا بتواند

 

كنترل هاي اصلي حسابداري را تعيين و ارزيابي كند . سيستم هاي پيچيده پردازش

 

كامپيوتري ايجاب مي كند كه حسابرس براي انجام روشهاي رسيدگي خود از مهارتهاي

 

تخصصي مرتبط با آن استفاده نمايد .

 

3-) حسابرس لازم است تأثير سيستم اطلاعاتي كامپيوتري بر حسابرسي را مورد

 

نظر قرار دهد .

 

4-) به منظور برنامه ريزي ، هدايت ، سرپرستي و مرور كارهاي انجام شده لازم

 

است حسابرس از دانش كافي در زمينه سيستم هاي اطلاعاتي كامپيوتري برخوردار باشد و

 

نياز به مهارتهاي خاص در زمينه هاي سيستم هاي اطلاعاتي كامپيوتري را مورد توجه

 

قرار دهد .

 

5-) حسابرس در رعايت  استاندارد بين المللي حسابرسي « ارزيابي  خطر و سيستم

 

كنترل داخلي » بايد به منظور برنامه ريزي حسابرسي و تعيين نحوه حسابرسي كارآمد

 

(رويكرد مناسب ) شناختي كافي از سيستم حسابداري و كنترل هاي داخلي كسب نمايد .

 

6-) حسابرس در برنامه ريزي حسابرسي براي آن بخش از عمليات حسابرسي كه

 

ممكن است محيط سيستم اطلاعاتي كامپيوتري بر آن ها موثر باشد شناختي كافي از اهميت

 

 وپيچيدگي فعاليتهاي سيستم اطلاعاتي كامپيوتري و در دسترس بودن اطلاعات مورد نياز

 

براي حسابرسي ، كسب كند .

 

7-) حسابرس در صورت مهم بودن سيستم اطلاعاتي كامپيوتري ، همچنين بايد

 

شنناختي از محيط سيستم اطلاعاتي كامپيوتري و آثار احتمالي آن بر ارزيابي خطر ذاتي و

 

خطر كنترل به دست آورد.

 

8-) حسابرس در رعايت استاندارد بين المللي « ارزيابي خطر و سيستم كنترل

 

داخلي) و به منظور كاهش خطر حسابرسي به سطح پايين قابل قبول بايد ويژگي هاي محيط

 

سيستم هاي اطلاعاتي كامپيوتر را در طراحي روشهاي حسابرسي مورد توجه قرار گيرد .

 

9-) حسابرس به منظور برنامه ريزي حسابرسي و تعيين طرح كلي موثر حسابرسي

 

بايد چگونگي تأثير مركز خدماتي بر سيستم هاي حسابداري و كنترل هاي داخلي را ارزيابي

 

كند .

 

تكنيكهاي حسابرسي كامپيوتري :

 

 

كامپيوتري شدن سيستم هاي مالي و حسابداري موجب ايجاد سه نوع تغيير گرديده است .

 

1- روش هاي پردازش داده ها تغيير يافته است .

 

2-مورد استفاده براي دستيابي به كنترل موثر و مناسب تا حدود زيادي دگرگون

 

شده است . اين تكنيكها شامل كنترل هاي مربوط به كاربرد كامپيوتر و همچنين كنترل هاي

 

مربوط به مركز كامپيوتر و طراحي و توسعه سيستم هاي جديد مي باشد .

 

3- تكنيكهاي حسابرسي نيز به همين نسبت تغيير يافته است .

 

4-  تكنيكها و ابزارهاي حسابرسي كامپيوتري (CAAT )

 

امروزه بيشتر اطلاعات مورد نياز براي انجام حسابرسي روي سيستم هاي كامپيوتري قرار

 

دارند و حسابرسي بدون استفاده از فن آوري اطلاعات بسيار مشكل شده است .

 

در دنياي حسابرسي هر روز بيشتر و بيشتر واژه CAAT مطرح مي شود كه به معني

 

روش ها و نرم افزارهاي خاصي است كه حسابرسان براي انجام حسابرسي و رسيدن به

 

اهداف مورد نظر استفاده قرار مي دهند .

 

تكنيكها و ابزارهاي كامپيوتري كه در حسابرسي استفاده مي شوند را مي توان به 10

 

گروه زير تقسيم نمود :

 

1- كاربرگهاي الكترونيكي

2- بازيابي و تحليل اطلاعات

3- كشف تقلب و جعل اطلاعات

4- امنيت و كارايي شبكه

5- امنيت تجارت الكترونيك و اينترنت

6- كنترل و نظارت مداوم

7- گزارش گيري حسابرسي

8- بانك اطلاعات سوابق حسابرسي

9- آموزش مبتني بر كامپيوتر

10- پيگيري زماني حسابرسي

 

 

هرچقدر ابزارهاي حسابرسي قويتر و پيچيده تر شده اند ، يادگيري و استفاده از آن ها

 

ساده تر گرديده است . ظاهر اين نرم افزارها بسيار شبيه بقيه بوده  و بسادگي با آن ها

 

اشتباه گرفته مي شوند . با پيشرفت اين ابزارها ، حسابرسان ممكن است از بخشها و يا

 

سرويس ها استفاده كنند كه منابع سيستم مانند حافظه ، سيكلهاي پردازشي ، پهناي باند

 

ارتباطي و انباره هاي ذخيره را بطور قابل ملاحظه اي مصرف كرده و بنابراين مجبور مي

 

شوند با مصرف كنندگان ديگر اين منابع رقابت كنند . بعنوان مثال ، اگر حسابرسي بخواهد

 

برنامه اي را اجرا كند كه ركوردهاي يك فايل را بازيابي كرده و پردازش كند ، اين برنامه م

 

ممكن است باعث شود كاربران ديگر تا پايان اجراي آن نتوانند به فايل فوق دسترسي پيدا

 

كنند يا ممكن است كه اجراي آن نياز به حافظه زيادي روي شبكه داشته باشد و اگر حافظه

 

لازم موجود نباشد سرور از كار بيفتد (CRASH) ، پس زمان بندي اين گونه پردازش ها

 

بسيارمهم بوده و بايد با دقت انجام شود . بسياري از سازمانهاي حسابرسي براي انجام

 

تحليلهاي خود از كپي يا نسخه پشتيبان (BACKUP) ، فايلهاي اصلي استفاده مي كنند .

 

بسياري از ابزارها و روشهاي كامپيوتري حسابرسي آن قدر بزرگ و قوي هستند كه نياز

 

به سرور اختصاصي دارند ، البته اين سرورها مي توانند براي سايت وب حسابرسي و يا

 

تضمين استقلال و تأمين امنيت كارهاي حسابرسي لازم باشند . امروزه تعداد و تنوع

 

ابزارهاي حسابرسي آن قدر زياد شده كه حسابرسان مجبورند زمان زيادي را براي يادگيري

 

آن ها صرف كنند ، به همين خاطر علي رغم ساده تر شدن آن ها ، نيلز به پشتيباني

 

متخصصين نرم افزاري از حسابرسي داخلي روز به روز بيشتر احساس مي شوند .

 

 

 

حسابرسان داخلي و مستقل و حسابرسي كامپيوتري:

 

 

حسابرس اعم از داخلي يا مستقل ، قبل از مطرح كردن حدود توجه خود به كامپيوتر ، بايد

 

تصوير روشني از اهداف كلي و ميزان وظايف محوله داشته باشد .

 

نقش و محدوده وظايف حسابرسي داخلي بستگي به نظر و خواسته مديريت دارد و حدود

 

وظايف او بدين وسيله تعيين مي گردد. اگرچه كاربرد كامپيوتر اهداف حسابرسي داخلي را

 

تغيير نمي دهد ولي در رويه حسابرسي ، بايد تغييراتي به وجود آيد . براي  رسيدگي به

 

پردازش الكترونيكي داده در يك سازمان لازم است كه استقلال حسابرسان داخلي نسبت به

 

انجام كار پردازش داده ها حفظ گردد . براي اينكه حسابرس داخلي بتواند كليه فعاليت هاي

 

سازمان از جمله ، پردازش الكترونيكي داده ها را مورد رسيدگي قرار دهد ، بهتر است كه

 

مستقل از كليه واحدهاي اجرايي عمل كند و مستقيماٌ به مدير عامل يا كميته اي مانند كميته

 

حسابرسي گزارش دهد .

 

يكي از موارد همكاري بين حسابرسان داخلي و خارجي ، حسابرس كامپيوتري است .

 

اگرچه اهداف حسابرسي داخلي و خارجي متفاوتند ، ولي با يكديگر تداخل نيز دارند ،

 

حسابرس خارجي در مورد دفاتر قانوني و صورت هاي مالي نهايي اظهار نظر مي كنند ،

 

در حاليكه حسابرس داخلي در ارتباط با صحت و كفايت امور مالي و عملياتي هردو ميباشد

 

وتوجهش را معطوف به نتايج نهايي پايان سال نمي كند .

 

در عين حال هردو گروه حسابرسان ، به كنترل داخلي در سيستم حسابداري مالي علاقمند

 

هستند و حسابرس داخلي مي تواند با توجه به اطلاعات خود درباره سيستم هاي كامپيوتري

 

و كاركنان و سياست هاي مربوط كه تحت نظر دارد و به طور دائم پيگيري مي نمايد ، به

 

حسابرس خارجي كمك كند .